[tintuc]Tại Việt Nam, ung thư dạ dày (ung thư bao tử) là bệnh thuộctop 5trong danh sách các loại bệnh ung thư phổ biến nhất. Như vậy, tìm hiểu dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị ung thư dạ dày là điều quan trọng để chủ động bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình. Vậy, ung thư dạ dày là gì? Nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết ra sao? Mời bạn cùng Trung tâm Dinh dưỡng Thực Phẩm Chức Năng tìm hiểu ngay trong bài viết sau đây.
Ung thư dạ dày là gì?
Ung thư dạ dày là bệnh gây ra bởi sự phát triển và phân chia bất thường, không kiểm soát của các tế bào, có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào ở dạ dày. Các tế bào bất thường phát triển thành khối u, nếu là khối u ác tính, chúng sẽ lan rộng ở dạ dày hoặc di căn sang các cơ quan khác.Quá trình hình thành khối u ở dạ dày chỉ mất khoảng vài tháng đến vài năm. Vì vậy, nếu người bệnh không tầm soát sức khỏe định kỳ sẽ không thể phát hiện bệnh từ sớm. Ung thư dạ dày xảy ra nhiều nhất ở phần tâm vị - đây là vị trí tiếp xúc giữa dạ dày và thực quản.Vào năm 2022, đã có khoảng 1.000.000 người mắc bệnh ung thư dạ dày trên thế giới. Con số này ước tính sẽ cao hơn nhiều vào năm 2024. (2)Dấu hiệu cảnh báo ung thư dạ dày
Dấu hiệu cảnh báo bệnhung thư bao tửcó nhiều tương đồng với các bệnh lý thông thường khác. Do đó, người bệnh rất khó phát hiện ung thư ở giai đoạn đầu:- Khó tiêu.
- Bị đầy hơi, ợ hơi thường xuyên.
- Ợ nóng.
- Cảm giác no nhanh.
- Đau bao tử.
- Nôn.
- Đi ngoài ra máu.
- Phân có màu đen.
- Bã nôn có máu.
- Chán ăn.
- Sụt cân nhanh, cơ thể luôn mệt mỏi.
- Dạ dày bị sưng.
- Thiếu máu, khó thở.
- Vàng da, vàng mắt.
Các giai đoạn của bệnh ung thư dạ dày
Ở mỗi giai đoạnung thư bao tử, kích thước và mức độ lan rộng của tế bào ung thư sẽ khác nhau. Bác sĩ cần xác định giai đoạn của bệnh để lập kế hoạch điều trị thích hợp, người bệnh cũng cần căn cứ vào đó để chăm sóc sức khỏe của bản thân.Dựa trênhệ thống phân loại ung thư TNM, bệnh ung thư dạ dày gồm có 5 giai đoạn: 0, 1, 2, 3 và 4.Giai đoạn 0
Ung thư bao tửgiai đoạn 0 là tình trạng ung thư biểu mô tại chỗ. Ở giai đoạn này, bác sĩ tìm thấy các tế bào bất thường ở niêm mạc dạ dày của người bệnh. Đây chính là khởi nguồn của các tế bào ung thư nếu không điều trị từ sớm.Giai đoạn 1
Ung thư dạ dày giai đoạn 1 (hoặc gọi là giai đoạn I) được chia thành giai đoạn IA và IB.- Giai đoạn IA : Các tế bào ung thư đã hình thành ở niêm mạc dạ dày, có nguy cơ lan đến bên dưới lớp niêm mạc.
- Giai đoạn IB
- Tế bào ung thư đã lan đến bên dưới lớp niêm mạc, thậm chí đến 1 hoặc 2 hạch bạch huyết ở vị trí gần.
- Tế bào ung thư lan đến lớp cơ ở dạ dày.
Giai đoạn 2
Tương tự giai đoạn 1,ung thư bao tửgiai đoạn 2 được chia thành giai đoạn IIA và giai đoạn IIB.- Giai đoạn IIA
- Tế bào ung thư đã tấn công đến bên dưới lớp niêm mạc, lan đến 3-6 hạch bạch huyết gần đó.
- Tế bào ung thư di căn đến lớp cơ và lan sang 1-2 hạch bạch huyết gần đó.
- Tế bào ung thư di căn đến bên dưới lớp thanh mạc.
- Giai đoạn IIB
- Các tế bào ung thư vẫn tiếp tục tấn công bên dưới lớp niêm mạc nhưng đã lan đến 7-15 hạch bạch huyết.
- Tế bào ung thư lan đến lớp cơ và làm tổn thương 3-6 hạch bạch huyết ở vị trí gần.
- Tế bào ung thư dạ dày tiến đến lớp thanh mạc và 1-2 hạch bạch huyết gần đó
- Tế bào ung thư di căn đến lớp thanh mạc ở dạ dày.
Giai đoạn 3
Bước sang giai đoạn 3, bệnhung thư bao tửđược chia thành các giai đoạn IIIA, IIIB và IIIC.- Giai đoạn IIIA
- Tế bào ung thư tấn công lớp cơ, lan đến 7-15 hạch bạch huyết gần đó.
- Tế bào ung thư di căn đến lớp thanh mạc và 3-6 hạch bạch huyết gần đó
- Tế bào ung thư bắt đầu tấn công các cơ quan lân cận như gan, lá lách, đại tràng, thành bụng, tuyến tụy, tuyến thượng thận, thận, ruột non…
- Giai đoạn IIIB
- Tế bào ung thư lan đến bên dưới lớp niêm mạc hoặc lớp cơ, có hơn 16 hạch bạch huyết gần đó bị ảnh hưởng.
- Tế bào ung thư bên dưới lớp thanh mạc hoặc đến lớp thanh mạc, lan đến 7-15 hạch bạch huyết gần đó.
- Tế bào ung thư đã di căn đến các cơ quan gần đó, đồng thời ảnh hưởng 1-6 hạch bạch huyết ở vị trí gần.
- Giai đoạn IIIC
- Tế bào ung thư lan đến bên dưới lớp thanh mạc hoặc đã đến lớp thanh mạc, ảnh hưởng hơn 16 hạch bạch huyết ở gần đó.
- Tế bào ung thư đã di căn đến các cơ quan lân cận, ảnh hưởng hơn 7 hạch bạch huyết ở vị trí gần.
Giai đoạn 4
Ở giai đoạn 4, tế bào ung thư đã di căn đến các cơ quan của cơ thể, điển hình là phổi, gan, thành bụng… Vì vậy, ung thư dạ dày giai đoạn 4 còn được gọi là ung thư di căn, là giai đoạn nguy hiểm nhất của bệnh ung thư.Tế bào ung thư đã tấn công vào hệ thống bạch huyết hoặc máu, hình thành khối u ở các bộ phận trên cơ thể. Khối u hình thành ở cơ quan bị di căn sẽ tượng tự với khối u chính. Tức là, tế bào ung thư dạ dày di căn đến phổi, thì tế bào ung thư tồn tại ở phổi thực chất là tế bào ung thư dạ dày . Tương tự với các cơ quan bị di căn khác trong cơ thể.Các yếu tố nguy cơ và nguyên nhân ung thư dạ dày là gì?
Ở thời điểm hiện tại, các nhà nghiên cứu vẫn chưa đưa ra kết luận chính thức về nguyên nhân gâyung thư bao tử. Tuy nhiên, chuyên gia khẳng định, những tổn thương xảy ra ở lớp lót bên trong dạ dày như nhiễm trùng, trào ngược Axit… sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh.Các yếu tố trên chỉ làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày , không phải 100% trường hợp gặp phải đều mắc bệnh ung thư. Nhìn chung, khi các yếu tố nguy cơ tác động và làm thay đổi cấu trúc DNA của tế bào ở lớp lót bên trong dạ dày, chúng sẽ bắt đầu phát triển bất thường và hình thành khối u.Các tế bào ung thư ở dạ dày sẽ xâm lấn và phá hủy các mô cơ khỏe mạnh, sau đó tiến sâu hơn vào trong thành dạ dày. Theo thời gian, các tế bào ung thư tách ra và di căn đến các cơ quan khác.Ai có nguy cơ mắc ung thư dạ dày?
Bất kỳ ai cũng có thể mắc bệnhung thư bao tử. Tuy nhiên, những trường hợp sau đây sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn:- Là nam giới trên 60 tuổi.
- Nhiễm trùng dạ dày do khuẩn Helicobacter Pylori.
- Trào ngược Axit lâu ngày.
- Có thói quen ăn nhiều đồ mặn trong thời gian dài.
- Có hút thuốc lá lâu năm.
- Bị nghiện rượu bia.
- Bị thừa cân hoặc béo phì.
- Mắc bệnh thiếu máu ác tính.
- Mắc bệnh viêm dạ dày mãn tính.
- Trường hợp có người thân cùng huyết thống từng mắc bệnhung thư bao tử.
- Mắc bệnh loét dạ dày và đã cắt bỏ 1 phần dạ dày sau khoảng 20 năm.
- Mắc bệnh FAP, hội chứng Lynch, Polyp gần dạ dày (GAPPS)… (5)
Ung thư dạ dày có lây không?
Không. Ung thư dạ dày là bệnh không lây nhiễm. Các tiếp xúc cơ thể như chạm, ôm, hôn, dùng chung bát đũa, hít thở chung không khí, quan hệ tình dục… không thể lây lan bệnhung thư bao tửhoặc bất kỳ bệnh ung thư nào khác.Các nhà nghiên cứu khẳng định, tế bào ung thư không thể tồn tại trong một cơ thể khỏe mạnh khác. Vì hệ thống miễn dịch khỏe mạnh sẽ tiêu diệt các tế bào lạ, kể cả tế bào ung thư từ người bệnh truyền sang. (6)Ung thư dạ dày có nguy hiểm không?
Ung thư dạ dày là bệnh nguy hiểm, có thể gây tử vong nếu người bệnh không phát hiện và điều trị kịp thời. Ở giai đoạn đầu, bệnh không có dấu hiệu rõ ràng nên rất khó phát hiện. Cho đến khi các tế bào ung thư đã di căn đến hạch bạch huyết hoặc các cơ quan khác, người bệnh mới cảm nhận được sức khỏe đang suy yếu.ỷ lệ sống sót sau 5 năm đối với bệnh nhân ung thư dạ dày là khoảng36%. Tuy nhiên, tỷ lệ này có thể thay đổi đáng kể tùy thuộc vào giai đoạn phát hiện bệnh:- Khi ung thư chỉ giới hạn ở dạ dày (ung thư khu trú), tỷ lệ sống sót sau 5 năm là khoảng 75% .
- Nếu ung thư đã lan ra ngoài dạ dày, nhưng chỉ đến các hạch bạch huyết hoặc cơ quan lân cận (ung thư khu vực), tỷ lệ này giảm xuống còn 35% .
- Đối với ung thư đã di căn xa (lan ra các bộ phận khác của cơ thể), tỷ lệ sống giảm còn 7%.
Chẩn đoán bệnh ung thư dạ dày
Bệnhung thư bao tửcó thể chẩn đoán theo 2 cách: Chẩn đoán lâm sàng hoặc chẩn đoán cận lâm sàng.1. Chẩn đoán lâm sàng
Các triệu chứng lâm sàng củaung thư bao tửthường không rõ ràng, rất dễ nhầm lẫn với các bệnh thông thường khác. Ở giai đoạn đầu, cơ thể người bệnh sẽ bị suy kiệt, mệt mỏi, thiếu máu và bị sốt.Khi người bệnh đi kiểm tra sức khỏe, các biểu hiện bất thường sau đây sẽ là cơ sở quan trọng để bác sĩ chẩn đoán bệnh:1.1. Khám bụng
- Phát hiện khối u ở vùng thượng vị.
- Chẩn đoán cổ trướng, nguyên nhân do di căn phúc mạc.
- Mắc chứng hẹp môn vị.
- Người bệnh là nữ có dấu hiệu di căn buồng trứng.
- Bị thủng dạ dày.
1.2. Khám tim, phổi
- Bị tràn mủ màng phổi.
- Bị tràn dịch màng tim.
1.3. Khám thần kinh
- Chẩn đoán mắc hội chứng tăng áp lực nội sọ. Nguyên nhân là do tế bào ung thư di căn đến não.
- Dấu hiệu liệt khu trú.
2. Chẩn đoán cận lâm sàng
Chẩn đoánung thư bao tửbằng phương pháp cận lâm sàng bao gồm:2.1. Chụp X-quang
Chụp X-quang dạ dày là phương pháp cơ bản dùng trong chẩn đoán ung thư ở cơ quan này. Thông qua hình ảnh chụp phim X-quang, các tổn thương ở dạ dày sẽ hiện rõ, điển hình là dạ dày trông như bị khuyết, có vết loét…2.2. Nội soi dạ dày
Phương pháp nội soi cung cấp những hình ảnh chân thực về các tổn thương ở dạ dày. Nếu bị ung thư dạ dày , hình ảnh nội soi sẽ cho thấy các khối u, cụ thể hơn là ở thể sùi, thể loét, thể xơ chai…2.3. Siêu âm nội soi
Là phương pháp kết hợp siêu âm và nội soi để chẩn đoán bệnh. Thông qua đầu dò có tần số cao (7,5-12 MHz), hình ảnh từ kết quả siêu âm nội soi cho phép quan sát các tổn thương (nếu có) ở thành ống tiêu hóa và các tổ chức xung quanh. Thông qua đó, bác sĩ có thể xác định mức độ tổn thương ở dạ dày.2.4. Chụp CT
Phương pháp này cho phép phát hiện khối u và chẩn đoán mức độ di căn của các tế bào ung thư.2.5. Siêu âm ổ bụng
Nếu tế bào ung thư dạ dày đã di căn đến ổ bụng hoăc lan sang phúc mạc, buồng trứng (ở nữ) kết quả siêu âm ổ bụng sẽ cho thấy các dấu hiệu bất thường.2.6. Nội soi ổ bụng
Phương pháp nội soi ổ bụng cho phép đánh giá mức độ xâm lấn của tế bào ung thư tại các cơ quan trong ổ bụng. Thông qua đó, bác sĩ sẽ xác định giai đoạn ung thư và lên phác đồ điều trị thích hợp.Phân loại ung thư dạ dày
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, để phân loạiung thư bao tửsẽ cần dựa vào loại tế bào ung thư, mức độ tổn thương các cơ quan và giai đoạn của bệnh.1. Phân loại theo giải phẫu bệnh (là loại tế bào ung thư)
Dựa vào hình thức giải phẫu bệnh, thu thập và phân tích mẫu tế bào ung thư, ung thư dạ dày được phân loại thành:- Ung thư biểu mô tuyến, chiếm gần 90% trong tổng số các trường hợp mắc bệnh.
- Ung thư tổ chức liên kết, chiếm khoảng 5-10% trong tổng số các trường hợp mắc bệnh.
- Còn lại là các loại ung thư khác như u Lympho, u cơ, u Carcinoides, chiếm khoảng 0,5-5% trong tổng số các trường hợp mắc bệnh.
2. Phân loại theo tổn thương
Dựa trên mức độ tổn thương của các cơ quan, ung thư dạ dày được phân loại thành ung thư sớm và ung thư tiến triển.- Ung thư bao tửsớm là các tổn thương chỉ mới diễn ra ở bên dưới niêm mạc hoặc ở niêm mạc dạ dày, có tiên lượng tốt, phát hiện sớm sẽ có thể chữa dứt điểm.
- Ung thư bao tửtiến triển là tổn thương đã đi sâu vào các lớp cơ bên trong dạ dày, có nguy cơ cao di căn sang các cơ quan khác.
3. Phân loại theo giai đoạn
Phân loại ung thư dạ dày theo giai đoạn sẽ căn cứ vào 3 yếu tố:- T (Primary Tumor) - Mức độ xâm lấn, ảnh hưởng của khối u.
- N (Regional Lympho Nodes) - Xác định tình trạng di căn của tế bào ung thư đến hạch bạch huyết và số hạch bị ảnh hưởng.
- M (Distance Metastasis) - Xác định tình trạng di căn của tế bào ung thư đến các cơ quan lân cận.
Ung thư dạ dày có chữa được không?
Ung thư dạ dày có thể chữa được, đặc biệt là ở giai đoạn đầu của bệnh. Tuy nhiên, phát hiện bệnh càng trễ, cơ hội chữa khỏi càng thấp. Đối với các trường hợp tiên lượng không thể chữa khỏi, quá trình điều trị sẽ có tác dụng kiểm soát bệnh ung thư, giúp người bệnh thoải mái và kéo dài tuổi thọ. (8)Điều trị ung thư dạ dày
Trước khi xây dựng kế hoạch điều trị ung thư dạ dày , bác sĩ sẽ cân nhắc 3 yếu tố: Vị trí ung thư, giai đoạn bệnh, sức khỏe tổng thể của người bệnh.1. Phẫu thuật
Mục đích của phẫu thuật chữa ung thư dạ dày là loại bỏ toàn bộ tế bào ung thư. Phương pháp này dành cho trường hợp mắc bệnh nhẹ, chỉ vừa ở giai đoạn đầu của bệnh.Các phương pháp phẫu thuậtung thư bao tửgồm:- Loại bỏ tế bào ung thư khỏi niêm mạc dạ dày: Là loại bỏ các khối ung thư có kích cỡ nhỏ ở bên trong niêm mạc dạ dày, điều trị cho người bệnh ung thư dạ dày giai đoạn 1. Bác sĩ áp dụng quy trình cắt niêm mạc nội soi, dẫn ống từ cổ họng vào dạ dày để cắt bỏ khối ung thư.
- Cắt bỏ một phần dạ dày: Còn gọi là cắt dạ dày bán phần. Bác sĩ phẫu thuật để cắt bỏ một phần dạ dày và các mô xung quanh bị ảnh hưởng bởi tế bào ung thư. Phương pháp này áp dụng đối với trường hợp có vị trí ung thư gần ruột non.
- Cắt bỏ toàn bộ dạ dày: Còn gọi là cắt dạ dày toàn phần. Bác sĩ phẫu thuật để cắt bỏ toàn bộ dạ dày và một số mô xung quanh. Phương pháp này áp dụng đối với trường hợp có vị trí ung thư gần thực quản.
2. Hoá trị
Hóa trị là phương pháp dùng thuốc hóa chất để tiêu diệt tế bào ung thư, điều trị cho người bệnh ung thư giai đoạn 2 và 3. Áp dụng hóa trị cho người bệnhung thư bao tửgồm:- Hóa trị đi qua toàn bộ cơ thể: Còn được gọi là hóa trị liệu toàn thân. Thuốc có thể được truyền qua tĩnh mạch hoặc dùng dưới dạng viên uống. Đây là loại hóa trị phổ biến.
- Hóa trị đi vào bụng: Còn được gọi là hóa trị nội phúc mạc tăng nhiệt, được thực hiện ngay sau phẫu thuật. Trước khi sử dụng, thuốc sẽ được làm nóng để tăng hiệu quả.
3. Xạ trị
Xạ trị là phương pháp dùng để điều trị ung thư dạ dày giai đoạn 2 và 3, trước khi phẫu thuật. Ở một số trường hợp, bác sĩ sẽ thực hiện cùng lúc hóa trị và xạ trị, gọi là hóa xạ trị.Phương pháp xạ trị sử dụng chùm năng lượng cao để tiêu diệt các tế bào ung thư, có thể là tia X, proton hoặc các nguồn khác. Xạ trị có thể giúp người bệnh giảm các triệu chứng của ung thư dạ dày .4. Liệu pháp nhắm trúng đích
Liệu pháp nhắm trúng đích sử dụng thuốc để tấn công và giết chết các tế bào ung thư. Trước đó, bác sĩ sẽ thu thập mẫu tế bào để xác định cơ địa người bệnh có phù hợp với phương pháp này hay không.Đối với bệnh ung thư dạ dày , liệu pháp nhắm trúng đích thường được kết hợp chung với hóa trị. Cách điều trị này dành cho người bệnh ung thư giai đoạn 4 hoặc bị tái phát ung thư sau điều trị. (9)Cách chăm sóc người bệnh ung thư bao tử tại nhà
Người bệnh ung thư dạ dày cần được chăm sóc kỹ lưỡng, cả về mặt thể chất lẫn tinh thần.1. Về chế độ dinh dưỡng
Người bệnh ung thư nên cung cấp cho cơ thể đủ lượng chất béo, vitamin, chất xơ, protein… để chuẩn bị sức khỏe tiếp nhận quá trình điều trị. Các chất dinh dưỡng này có nhiều trong trứng, sữa, phô mai, cá, các loại đậu…Người bệnh ung thư nên kiêng các thực phẩm có chứa chất kích thích như như trà, cà phê, bia… Vì nhóm thức ăn này có thể làm cho bệnh chuyển biến nặng. Ngoài ra, người bệnh cũng nên kiêng thực phẩm được muối chua như dưa leo muối, củ cải muối, kim chi…Bữa ăn của người bệnh ung thư dạ dày cần phải chia nhỏ, khoảng 8-10 bữa / ngày. Người bệnh tuyệt đối không dùng thực phẩm có chứa phụ gia hoặc món ăn quá cứng, bị cháy, có màu đỏ sẫm như thịt nướng, huyết, cơm cháy…2. Về chế độ vận động
Người bị ung thư dạ dày còn khả năng đi lại nên vận động nhẹ nhàng bằng cách đi bộ, đạp xe, bơi lội… tùy vào sở thích và tình trạng thể chất của bản thân.Đối với người bệnh bị hạn chế vận động, nên thực hiện các bài tập vừa sức như yoga, thiền định, tập thở ở tư thế ngồi…Người bệnh ung thư phải nằm hoặc ngồi một chỗ cũng cần vận động bằng những bài tập nhẹ nhàng ở bộ phận còn khả năng hoạt động. Ví như duỗi tay, chân, cổ… tập luyện thở đều để thư giãn, kích hoạt năng lượng.3. Về mặt tinh thần
Người nhà và bạn bè nên dành thời gian trò chuyện, tâm sự cùng người bệnh. Vì người bệnh ung thư rất dễ rơi vào trạng thái bi quan và suy nghĩ tiêu cực, điều này sẽ ảnh hưởng đến kết quả điều trị.Nên tạo cơ hội cho người bệnh tham gia những hoạt động yêu thích để duy trì kết nối xã hội. Nhờ đó, người bệnh sẽ cảm thấy phấn chấn hơn.Người bệnh ung thư rất cần được chia sẻ và cảm thông. Vì vậy, người chăm sóc nên thấu hiểu nỗi khổ hiện tại của họ và không trách lỗi.Cách phòng tránh ung thư dạ dày như thế nào?
Để giảm nguy cơ mắc bệnhung thư bao tử, mọi người cần:- Tăng cường trái cây và rau xanh trong khẩu phần ăn, đặc biệt là loại có màu sắc sặc sỡ như chuối, táo, cam…
- Hạn chế thói quen ăn mặn để bảo vệ dạ dày nói riêng và hệ tiêu hóa nói chung.
- Bỏ hẳn thói quen hút thuốc lá. Vì hút thuốc lá lâu năm chính là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ung thư dạ dày và nhiều loại ung thư khác.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện bệnh từ sớm (nếu có). Đặc biệt là những người có tiền sử gia đình mắc bệnhung thư bao tửtrước đó. (10)
Cần làm gì để phát hiện sớm ung thư dạ dày?
Cần tầm soátung thư bao tửđịnh kỳ để phát hiện bệnh từ sớm (nếu có), ngay cả các trường hợp không có biểu hiện lâm sàng. Bác sĩ sẽ chỉ định một vài xét nghiệm để tầm soát bệnh như nội soi dạ dày, sinh thiết, xét nghiệm…- Nội soi thực quản dạ dày tá tràng là cách để phát hiện sớm các tổn thương bất thường ở dạ dày và đánh giá những người có nguy cơ cao mắc bệnh ung thư dạ dày .
- Bác sĩ sẽ thu thập mẫu mô nhỏ ở vị trí có dấu hiệu bất thường (dựa trên hình ảnh nội soi dạ dày), sau đó làm sinh thiết để xác nhận chẩn đoán.